ป่าบ้านกลาง จ.ลำปาง เที่ยวดินแดนหน่อไม้
บ้านกลางเป็นชุมชนชาวกะเหรี่ยงโปว์ ที่ตั้งรกรากมานานกว่า 100 ปี พวกเขาดำรงชีวิตผูกพันกับธรรมชาติในการยังชีพ ตั้งแต่ครั้งที่ผืนป่าอย่างสมบูรณ์ด้วยต้นไม้ใหญ่ จนถึงวันที่บ้านกลางดกดื่นด้วยป่าไผ่ ซึ่งทำให้ที่นี่ได้ชื่อว่าเป็นดินแดนหน่อไม้
กว่าจะมาถึงวันที่คนบ้านกลางมีหน่อไม้มากมายให้ตัดกินและขายนั้น ชาวบ้านต้องเผชิญกับสถานการณ์มากมาย นับตั้งแต่ปาโดนสัมปทานถึงสามครั้งในปีพ.ศ. 2493 2505 และ 2514 แม้จะยกเลิกสัมปทานในปี พ.ศ. 2530 แต่ขบวนการตัดไม้เถื่อนก็ยังลักลอบตัดไม้จนเกิดปัญหาแห้งแล้ง น้ำท่วม และดินถล่ม กลายเป็นจุดเริ่มต้นงานอนุรักษ์และการออกเกณฑ์การใช้ป่า รวมถึงวิธีตัดหน่อไม้ให้เหลือไว้ขยายพันธุ์ การจัดตั้งหมู่บ้านสัตว์ป่า การห้ามล่าสัตว์เพื่อให้สัตว์ได้ขยายพันธุ์ และจัดเวรยามลาดตระเวนป่า โดยแบ่งพื้นที่ 18,000 ไร่ ออกเป็นหกโซนคือป่าใช้สอย 3,000 ไร่ ป่าอนุรักษ์ 6,600 ไร่ พื้นที่ทำกิน 1,300 ไร่ และที่อยู่อาศัย 60 ไร่
ยี่สิบปีผ่านไป ป่าเริ่มฟื้นตัว แม้ว่าส่วนใหญ่จะเป็นป่าไผ่ แต่ก็มีสัตว์ป่ากลับมาอาศัยมากขึ้น ชาวบ้านหาเลี้ยงปากท้องได้จากหน่อไม้ โดยไม่ต้องออกไปทำงานนอกพื้นที่ เด็กๆก็เรียนรู้เรื่องป่าจากการไปช่วยพ่อแม่หาอยู่หากิน มีการจัดตั้ง “กองทุนหน่อไม้” โดยเก็บเงินจำนวนหนึ่งที่เป็นรายได้จากการขายหน่อไม้ สำหรับทำกิจกรรมอนุรักษ์ป่า
นี่คือกระบวนการจัดการป่าของบ้านกลางที่มีประชากรประมาณ 200 คน แต่สามารถพลิกฟื้นพื้นที่เสื่อมโทรมเกือบ 20,000 ไร่ ให้คืนสภาพได้โดยใช้หลักเรียนรู้และปรับวิถีชีวิตให้สมดุลกับธรรมชาติ
เที่ยวป่าไผ่/ชมหมู่บ้านสัตว์ป่า
ป่าชุมชนบ้านกลางเป็นแหล่งขุดหาหน่อไม้ที่สร้างรายได้ให้ชุมชนปีละไม่น้อยกว่า 6 แสนบาท เพียงแค่เดินพ้นหมู่บ้านไปไม่ไกลก็จะผ่านซุ้มกอไผ่ที่กระจายสลับกับไม้ดั้งเดิมอย่างหนาแน่น
ไผ่แต่ละกอสูงใหญ่ให้ความร่มรื่นยามหน้าฝน ชาวบ้านจะเข้าไปขุดหาหน่อไม้อวบใหม่จากกอไผ่เหล่านั้น จนเส้นทางเดินป่าที่เคยสงบเงียบกลับคึกคักขึ้นในช่วงมหกรรมเก็บหน่อไม้
ป่าไผ่เป็นจุดเด่นของที่นี่ พอๆกับ “หมู่บ้านสัตว์ป่า” ซึ่งเป็นวัฒนธรรมชาวกะเหรี่ยงโปว์ที่ทิ้งพื้นที่ไร่หมุนเวียนไว้นานๆ อย่างน้อย 8 ปี จนเปลี่ยนเป็นเศษซากไร่ เพื่อให้สัตว์ป่าเข้ามากิน แล้วก็กลายเป็นที่อยู่อาศัย ที่ขยายพันธุ์โดยธรรมชาติ ทุกวันนี้หมู่บ้านสัตว์ป่ามีเนื้อที่ถึง 1,000 ไร่ ชุกชุมด้วยหมูป่าและสัตว์เล็กสัตว์น้อย เช่น ไก่ป่า กระรอก กระต่าย ฯลฯ คอยต้อนรับผู้มาเยือน
