เครือข่ายป่าชุมชนและสิ่งแวดล้อม อำเภอเสริมงาม จ.ลำปาง เที่ยวป่าสวยน้ำใส

เสริมงานเป็นอำเภอเล็กๆในจ.ลำปาง ทีมีสายน้ำแม่ต๋ำ แมน้ำเสริม และน้ำแม่เลียง หล่อเลี้ยงชีวิตผู้คน สายน้ำทั้งสามไหลผ่านต้นธารจากป่าใหญ่หลายหมื่นไร่ซึ่งชาวบ้านช่วยกันอนุรักษ์และฟื้นฟูต้นน้ำ จนเป็นแบบอย่างในความร่วมมือของชุมชนเพื่อดูแลทรัพยากรในท้องถิ่น

เมื่อก่อนป่าเสริมงาม...งามสมชื่อ ทั้งสวยด้วยป่าไม้และร่ำรวยแร่ดีบุก จึงไม่รอดจากสัมปทานป่าไม้และการระเบิดภูเขาทำเหมือง ระหว่างปี พ.ศ.2516-2517 เป็นช่วงเวลาแห่งการขุดทรัพยากรธรรมชาติแม้สัมปทานหมด ผู้คนก็ยังเข้ามาหาประโยชน์อีกหลายสิบปี

ผลจากการระเบิดภูเขาทำให้ดินกลายเป็นทราย เมื่อถึงหน้าน้ำหลาก ปริมาณทรายมหาศาลไหลลงมาถมไร่นาชาวบ้านในหน้าแล้ง ตาน้ำก็เป็นแค่หลุมแห้งๆ เกิดภัยแล้งติดต่อกันหลายปี ซ้ำด้วยปัญหายาเสพติดและอิทธิพลไม้เถื่อน จนชาวบ้านโป่งน้ำร้อนซึ่งคนชุมชนปกาเกอะญออาศัยอยู่ในป่าต้นน้ำลุกขึ้นตั้งประเด็นก่อนเป็นหมู่แรก ตามด้วยบ้านแม่ห้อม สองหมู่บ้านจะจัดพิธีบวชป่าเพื่อจุดประกายงานอนุรักษ์แต่ยังไม่ทันจัดงาน ผู้นำบ้านแม่ห้อมก็ถูกลอบยิงเสียชีวิต นำมาสู่การรวมตัวของพี่น้องอีกหลายหมู่ที่มาช่วยกันทำแผนจัดการป่าเพื่อดูแลป่า 6 หมื่นไร่ โดยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนเพื่อสังคม องค์กรพัฒนาเอกชน หน่วยจัดการต้นน้ำ และเป็นจุดเริ่มต้นของ “เครือข่ายป่าชุมชนและสิ่งแวดล้อมอำเภอเสริมงาม”

ชมการจัดการป่าต้นน้ำ
สมาชิกเครือข่ายป่าชุมชนฯ ได้ช่วยกันดูแลผืนป่า 6 หมื่นไร่มานานนับสิบปีพวกเขามีแผนการจัดการป่าที่ครอบคลุมถึงการดูแลการใช้ประโยชน์จากป่า โดยเฉพาะป่าสน ป่าก่อ ซึ่งเป็นป่าในพื้นที่สูง 500 ม. จากระดับน้ำทะเล ป่าในระดับนี้ มีกฎห้ามตัดไม้ มีการทำฝายผสมผสานที่หมู่บ้านสมาชิกต้องช่วยกัน โดยใช้หินเรียงหรือไม้ไผ่ปักเป็นแนวกันกระสอบทราย เพื่อช่วยชะลอแรงน้ำ ดักตะกอนทรายตามลำห้วยสาขาไม่ให้ไหลลงไร่นา น้ำที่แตกสายจากฝายช่วยรดดินให้ฉ่ำ ฟื้นตาน้ำที่มีกระจายอยู่ทั่วป่า

ถึงวันนี้ พอหน้าร้อน ป่าชุมชนเสริมงามก็ยังมีน้ำตกใสเย็นซึ่งเป็นผลจากการช่วยกันทำฝายชะลอน้ำ และแค่ปีนโขดหินไต่ผาขึ้นไปราว 500 ม. ก็จะเห็นตาน้ำใสแจ๋วเย็นชื่นใจ