รายงานผลการถอดบทเรียน ชุมชนเขาพระพุทธบาทน้อย จ.สระบุรี
“สถาบันลูกโลกสีเขียว” มีพันธกิจสร้างเครือข่ายอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ผ่านการสนับสนุน ให้กำลังใจและยกย่องบุคคล ชุมชน และกลุ่มเยาวชน ที่ได้ดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน สามารถสร้างประโยชน์แก่ชุมชนและสังคมได้อย่างแท้จริง ด้วยการมอบ “รางวัลลูกโลกสีเขียว” รวม 807 ผลงาน ตั้งแต่ปี 2542 จนถึงปัจจุบัน
เพื่อยืนยันคุณค่าองค์ความรู้ ภูมิปัญญาของผลงานรางวัลฯ ที่สามารถเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับชุมชนอื่นได้นำไปประยุกต์ ต่อยอด ขยายผลให้เกิดความสำเร็จในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ำ ป่า อย่างยั่งยืนต่อไป สถาบันฯ จึงได้ถอดบทเรียนความสำเร็จของชุมชนผลงานรางวัลฯ และเผยแพร่ไปยังเครือข่ายลูกโลกสีเขียว และสื่อสาธารณะต่างๆ ตั้งแต่ปี 2563 เป็นต้นมา
ในปี 2566 สถาบันฯ ได้รับความอนุเคราะห์จากคณะกรรมการภาค รางวัลลูกโลกสีเขียว ดำเนินการร่วมกับสถาบันฯ ในการถอดบทเรียนความสำเร็จของชุมชนผลงานรางวัลฯ ที่โดดเด่น โดยภาคกลาง-ตะวันตก ได้พิจารณาให้ชุมชนเขาพระพุทธบาทน้อย อ.พระพุทธบาทน้อย จ.สระบุรี ผลงานรางวัลลูกโลกสีเขียว ครั้งที่ 5 ปี 2546 ประเภทชุมชน และครั้งที่ 11 ปี 2552 ประเภทสิปปนนท์ เกตุทัต รางวัลแห่งความยั่งยืน เป็นชุมชนต้นแบบด้านการอนุรักษ์และการจัดการพื้นที่เขาพระพุทธบาทน้อย (เขาหินปูน) ซึ่งจากการถอดบทเรียน พบว่า มีบทเรียนที่สามารถใช้ประเมินความสำเร็จและความยั่งยืนของชุมชน ได้ดังนี้
1. มีคนและกลุ่มคน ซึ่งนับเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนงานอนุรักษ์ ทั้งคนรุ่นบุกเบิกและคนรุ่นใหม่ ๆ ที่เข้ามาร่วมกันทำงาน การจัดสรรบทบาทหน้าที่ตามความรู้ ความสามารถ และความสนใจอย่างเหมาะสม ร่วมกันทำงานอย่างสอดคล้องสร้างสรรค์
2. มีความรู้ความเข้าใจ ความตระหนักถึงคุณค่าทรัพยากรธรรมชาติ ความสำคัญของการอนุรักษ์ สามารถดำเนินงานเพื่อแก้ไขปัญหา การพัฒนา การจัดการ และการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติที่มี
3. มีแผนการทำงาน ประกอบด้วยกิจกรรม ผู้รับผิดชอบ และผู้เกี่ยวข้อง ช่วงเวลาการดำเนิน และผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น สามารถติดตามประเมินผลได้ รวมถึงการทบทวนและการปรับปรุงแผนงานเป็นระยะ โดยใช้การประชุมปรึกษาหารือและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันอยู่เป็นประจำ
4. มีความร่วมมือและเครือข่าย โดยที่ชุมชนควรได้เข้าไปมีส่วนและร่วมจัดการ ตั้งแต่การร่วมคิด ร่วมออกแบบ ร่วมดำเนินการ และได้รับประโยชน์ รวมถึงการแบ่งปันผลประโยชน์อย่างเป็นธรรม อีกทั้งชุมชนสามารถให้ข้อมูล ข้อเสนอแนะ และความคิดเห็น ที่นำไปสู่การปรับปรุง พัฒนาให้ดีมากยิ่งขึ้น
5. มีความสามารถรับมือกับปัญหาและสถานการณ์ใหม่ ๆ การพัฒนาแนวทาง นวัตกรรมที่จะลดหรือบรรเทาผลกระทบที่เกิดขึ้น หรือการปรับปรุงให้เกิดประสิทธิภาพมากขึ้น